چه مکمل‌هایی را نباید بدون مشورت پزشک استفاده کرد؟
مصرف مکمل‌های غذایی و ویتامین‌ها در سال‌های اخیر بسیار رایج شده است. بسیاری تصور می‌کنند این محصولات بی‌ضرر هستند و می‌توانند بدون محدودیت از آن‌ها استفاده کنند. اما واقعیت این است که مصرف خودسرانه برخی مکمل‌ها نه‌تنها سودی ندارد بلکه می‌تواند به سلامت بدن آسیب برساند.
بدن هر فرد شرایط متفاوتی دارد و ممکن است مکملی که برای یک نفر مفید است، برای دیگری خطرناک باشد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین مکمل‌هایی می‌پردازیم که استفاده از آن‌ها بدون مشورت پزشک توصیه نمی‌شود.
مکمل‌های آهن
آهن یکی از پرمصرف‌ترین مکمل‌هاست، اما مصرف بیش از اندازه آن می‌تواند مشکلات جدی ایجاد کند. کمبود آهن می‌تواند به کم‌خونی منجر شود، ولی مصرف خودسرانه آن خطر تجمع بیش از حد آهن در بدن را به دنبال دارد.
چرا نباید آهن را بدون تجویز پزشک مصرف کرد؟
افزایش بیش از اندازه آهن می‌تواند به کبد، قلب و لوزالمعده آسیب بزند. همچنین مصرف بی‌رویه آهن احتمال بروز مشکلات گوارشی مانند یبوست، تهوع و دل‌درد را بالا می‌برد. پزشک معمولاً با آزمایش خون سطح آهن و فریتین را بررسی کرده و در صورت نیاز دوز مناسب را تجویز می‌کند.
مکمل‌های ویتامین D
ویتامین D نقش مهمی در سلامت استخوان‌ها و سیستم ایمنی دارد. اما باید بدانید که مصرف زیاد این ویتامین عوارضی جدی ایجاد می‌کند.
چرا نباید ویتامین D را خودسرانه مصرف کرد؟
مصرف دوز بالای ویتامین D می‌تواند سطح کلسیم خون را بیش از حد بالا ببرد. این وضعیت باعث رسوب کلسیم در کلیه‌ها، آسیب به قلب و مشکلات گوارشی می‌شود. از آنجایی که ویتامین D محلول در چربی است، در بدن ذخیره می‌شود و خطر مسمومیت بالا می‌رود. بنابراین قبل از مصرف، بهتر است سطح این ویتامین با آزمایش خون بررسی شود.
مکمل‌های کلسیم
کلسیم برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. با این حال، مصرف بیش از حد آن نیز خطراتی دارد.
چرا مصرف کلسیم نیاز به مشورت پزشک دارد؟
دوز بالای کلسیم می‌تواند باعث ایجاد سنگ کلیه و رسوب کلسیم در رگ‌ها شود. همچنین مصرف همزمان کلسیم با مکمل‌هایی مثل آهن یا برخی داروها می‌تواند جذب آن‌ها را کاهش دهد. پزشک با توجه به شرایط فردی و رژیم غذایی، میزان مورد نیاز کلسیم را تعیین می‌کند.
مکمل‌های ویتامین A
ویتامین A یکی دیگر از ویتامین‌های محلول در چربی است که مصرف بیش از حد آن مشکلات جدی به همراه دارد.
عوارض مصرف بی‌رویه ویتامین A
مصرف زیاد ویتامین A می‌تواند منجر به آسیب کبد، مشکلات پوستی، ریزش مو و حتی اختلال در بینایی شود. زنان باردار به‌ویژه باید در مصرف آن احتیاط کنند، زیرا دوز بالای این ویتامین می‌تواند برای جنین خطرناک باشد.
مکمل‌های گیاهی
بسیاری از افراد تصور می‌کنند مکمل‌های گیاهی بی‌خطر هستند. در حالی‌که برخی از آن‌ها می‌توانند با داروهای دیگر تداخل داشته باشند یا عوارض جدی ایجاد کنند.
نمونه‌هایی از مکمل‌های گیاهی پرخطر
مکمل‌های حاوی جینسینگ می‌توانند فشار خون را بالا ببرند. مصرف بیش از حد گیاه سن‌جان (St. John’s Wort) ممکن است اثربخشی داروهای ضدافسردگی را تغییر دهد. همچنین برخی گیاهان دارویی می‌توانند باعث مشکلات کبدی شوند. به همین دلیل مصرف آن‌ها بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود.
مکمل‌های پروتئینی و ورزشی
پودرهای پروتئینی و مکمل‌های ورزشی در بین ورزشکاران بسیار محبوب هستند. اما انتخاب و مصرف خودسرانه آن‌ها ممکن است مشکلاتی ایجاد کند.
چرا نباید مکمل‌های ورزشی را بدون مشورت مصرف کرد؟
برخی مکمل‌های ورزشی ممکن است حاوی افزودنی‌ها، محرک‌ها یا موادی باشند که برای همه افراد مناسب نیستند. مصرف زیاد پروتئین می‌تواند فشار روی کلیه‌ها را افزایش دهد، به‌ویژه در افرادی که مشکلات کلیوی دارند. مشورت با پزشک یا متخصص تغذیه قبل از شروع مصرف ضروری است.
داروهای مکمل برای کاهش وزن
بازار پر از مکمل‌هایی است که ادعا می‌کنند باعث لاغری سریع می‌شوند. اما بسیاری از آن‌ها نه‌تنها بی‌اثرند بلکه می‌توانند عوارض خطرناکی داشته باشند.
خطرات مکمل‌های کاهش وزن
برخی از این محصولات حاوی محرک‌های قوی هستند که باعث افزایش ضربان قلب، فشار خون و اضطراب می‌شوند. علاوه بر این، ترکیبات ناشناخته‌ای در بعضی از آن‌ها وجود دارد که می‌تواند برای کبد و کلیه‌ها مضر باشد. پزشک می‌تواند تشخیص دهد که آیا استفاده از چنین مکمل‌هایی برای شما مناسب است یا خیر.
جمع‌بندی
مکمل‌ها اگرچه می‌توانند کمبودهای غذایی را جبران کنند، اما مصرف خودسرانه آن‌ها خطرات زیادی دارد. آهن، ویتامین D، کلسیم، ویتامین A، مکمل‌های گیاهی، ورزشی و کاهش وزن از جمله محصولاتی هستند که استفاده از آن‌ها باید تحت نظر پزشک باشد.
پیش از شروع مصرف هر مکملی بهتر است وضعیت بدن با آزمایش‌ها و معاینات مشخص شود تا به جای آسیب، نتیجه مثبت به دست آید.