بی اختیاری مدفوع در کودکان و نوزادان؛ علت، روش درمان سریع!

بی اختیاری مدفوع در کودکان به دفع مکرر ارادی یا غیرارادی مدفوع در مکان نامناسب توسط کودک چهار ساله و بزرگتر گفته می‌شود. در این سن کودک توالت رفتن را آموخته و انتظار می‌رود بتواند مدفوع خود را کنترل کند.

بی اختیاری مدفوع در نوزادان کاملا طبیعی و رایج است. نوزادان در ابتدای تولد کنترلی بر حرکات روده خود ندارند و نمی‌توانند به‌طور مستقل مدفوع خود را نگه دارند. این به‌دلیل ضعف عضلات روده در نوزادان است. اما پس از گذشت 3 تا 4 ماهگی سیستم گوارشی نوزاد به تدریج قوی‌تر خواهد شد و بی اختیاری مدفوع در کودکان 4 سال به بالا دیگر وجود ندارد، مگر این‌که فرزند شما به صورت غیرارادی دچار این مشکل باشد. 

اگر شما هم نگران بی‌اختیاری مدفوع کودک خود هستید تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا علت، علائم و راه‌کار درمان آن را مورد بررسی قرار دهیم.

بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

بی اختیاری مدفوع در کودکان نوعی مشکل روانی فیزیکی به‌شمار می‌آید و معمولا با ناتوانی کودک در کنترل مدفوع یا تخلیه نامنظم آن همراه است. این مشکل به‌عنوان اختلال انکوپرزیس (Encopresis) یا کثیفی شناخته می‌شود. 

بی‌اختیاری مدفوع کودک زمانی رخ می‌دهد که فرزند شما از سن آموزش دستشویی رفتن گذشته اما نمی‌تواند زمان و مکان انجام دفع را کنترل کند. در این صورت کودکان اغلب در مکان‌هایی غیر توالت مانند لباس زیر خود مدفوع می‌کنند.

بیشتر بدانید: علائم بی‌اختیاری مدفوع چیست؟

خوب است بدانید بی اختیاری مدفوع در کودکان تحت کنترل آن‌ها نیست. بنابراین برای آموزش صحیح می‌توانید از دکتر روانشناس درمانکده مشاوره تلفنی دریافت کنید. همچنین برای درمان مشکلات مادرزادی که منجر به بی‌اختیاری مدفوع در فرزند شما می‌شود، مشورت با دکتر متخصص گوارش درمانکده بهترین گزینه است.

انواع بی‌اختیاری مدفوع کودک

آن‌ها عبارتند از:

• بی‌اختیاری مدفوع مادرزادی: در این موارد کودک به صورت مادرزادی نمی‌تواند بر حرکات روده خود کنترل داشته باشد. برخی شرایط مانند ناهنجاری آنورکتال و مشکلات ستون فقرات باعث بروز آن می‌شوند.
• بی‌اختیاری مدفوع کاذب: در این موارد کودک توانایی دستشویی رفتن دارد و دچار مشکلات مادرزادی نیست اما عواملی مانند یبوست شدید، ترس از توالت یا دفع دردناک باعث ایجاد بی‌اختیاری مدفوع می‌شود.

برای درمان ترس از دستشویی رفتن کودک خود می‌توانید با دکتر روانشناس آنلاین درمانکده مشورت کنید.

علائم بی اختیاری مدفوع در کودکان چیست؟

اغلب کودکان مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع با علائم یبوست دست‌و‌پنجه نرم می‌کنند. این علائم عبارتند از:

• درد شکمی
• کاهش اشتها
• دفع مدفوع دردناک
• بروز مشکلات عاطفی و رفتاری
• احساس درد و ناراحتی در مقعد
• گوشه‌گیری و عدم فعالیت فیزیکی
• نشت مایع آبکی مدفوع در طول روز و شب

بیشتر بدانید: مدفوع سیاه نشانه چیست؟

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر بی اختیاری مدفوع در کودکان شامل شرایط زیر بود باید فوری به دکتر عمومی مراجعه کنید:

1. با آموزش دستشویی رفتن همچنان یبوست شدید دارد.
2. با وجود کنترل زمان و مکان دفع دچار تهوع مداوم می‌شود.
3. بعد از 4 سال نمی‌تواند در زمان و مکان درستی دفع مدفوع را کنترل کند.

علت و دلایل دفع بی‌اختیار مدفوع کودکان

بی اختیاری مدفوع در کودکان می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. آن‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

1. یبوست

یکی از اصلی‌ترین دلایل بروز این اختلال یبوست مزمن است. ابتلای کودکان برای مدت طولانی به یبوست باعث جمع شدن مدفوع در رکتوم می‌شود. در این صورت فرزند شما دائما احساس کشیدگی راست روده دارد. به‌همین دلیل کودکان تمایل خود را برای رفتن به توالت از دست می‌دهند. 

این موضوع باعث می‌شود تا مدفوع مایع از اطراف مدفوع قدیمی گیر افتاده بیرون بزند و بدون این‌که کودک احساس کند یا بتواند تصمیمی بگیرد، سرریز شود.

2. حبس مدفوع توسط کودک

در برخی موارد نگه داشتن مدفوع باعث می‌شود تا روده قدرت انقباض خود را برای عملکرد صحیح از دست بدهد. بدین شکل اکثر آب مواد دفعی جذب روده خواهد شد و مدفوع حالت سفت پیدا می‌کند که نتیجه آن دفع دردناک برای کودک است. این امر موجب بی‌اختیاری مدفوع در کودکان می‌شود.

3. ناهنجاری‌های مقعدی

وجود مشکلات در ساختار مقعد کودکان باعث می‌شود تا آن‌ها دفع دردناکی داشته باشند. از همین‌رو تمایلی به انجام دفع ندارند و آن را به‌طور کامل تخلیه نمی‌کنند. نگه داشتن مدفوع باعث سفتی، دفع دردناک در نوبت بعدی و در نتیجه بروز بی اختیاری مدفوع در کودکان می‌شود.

4. خشم و لجبازی کودکان

یکی‌دیگر از عوامل بسیار مهم بی اختیاری مدفوع در کودکان که ریشه روانی دارد، خشم آن‌ها نسبت به والدین و لجبازی است. اکثر کودکان در اثر لجبازی با والدین خود از دستشویی رفتن اجتناب می‌کنند که نتیجه آن بی‌اختیاری عمدی مدفوع در کودکان است. 

البته این حالت مختص کودکان خردسال خواهد بود. درواقع بی اختیاری مدفوع در کودکان 10 ساله یا بزرگتر حتما ریشه عمیق روانی مانند خشم‌های گسترده یا آزار و اذیت جدی دارد که باید توسط یک دکتر روانشناس بررسی شود.

5. ترس یا خجالت از توالت رفتن

این عامل میت‌واند دلایل مختلفی داشته باشد که حتما باید توسط یک روانشناس یا روانپزشک مورد بررسی قرار بگیرد. اما اصل موضوع این است که ترس یا خجالت کودک از توالت رفتن باعث نگه داشتن مدفوع می‌شود. 

نتیجه این کار نشت مدفوع آبکی به لباس زیر کودک است که در اکثر مواقع بدون اختیار او اتفاق می‌افتد. شما می‌توانید ابتدا با فرزند خود در مورد ترس یا خجالت او صحبت کنید، در صورت برطرف نشدن حتما از مشاور و متخصص کودکان مشورت بگیرید.

6. آموزش اشتباه برای توالت رفتن

اگر والدین زمان و مکان توالت رفتن را به کودکان اشتباه بیاموزند، این رفتار غلط تا مدت‌ها همراه آن‌ها باقی خواهد ماند. شما نباید هنگامی که کودک را از پوشک می‌گیرید رفتار سختگیرانه یا خشک داشته باشید. زیرا فرزند شما در این حالت از دستشویی رفتن متنفر خواهد شد. بهتر است از تشویق، برقراری ارتباط درست کودک با محیط و ایجاد فضای شاد استفاده کنید.

بیشتر بدانید: مدفوع سفید نشانه چیست؟

بی اختیاری مدفوع در کودکان چه پیامدی دارد؟

این مشکل که به‌عنوان  اختلال انکوپرزیس (Encopresis) شناخته می‌شود کودک را با احساس خجالت و شرم مواجه می‌کند. زیرا بچه مبتلا به اختلال انکوپرزیس مورد تمسخر گروه همسالان خود قرار می‌گیرد و به مرور از جمع برای عدم روبه‌رو شدن با آن‌ها دور می‌ماند.

این موضوع باعث گوشه‌گیر شدن فرزند شما خواهد شد. از طرفی کودک مبتلا به بی‌اختیاری مدفوع اعتمادبه‌نفس خود را از دست می‌دهد و عموما به‌دلیل سرزنش شدن از طرف خانواده احساس ناامنی و تنهایی دارد. 

از همین‌رو برخورد والدین با آن‌ها بسیار مهم است تا کودک بتواند بدون ایجاد عوارض روانی جدی‌تر این اختلال را پشت سر بگذارد.

بررسی ارتباط بین بی‌اختیاری مدفوع در کودکان و بیش فعالی

تحقیقات نشان داده کودکان بیش فعال مستعد ابتلا به یبوست مزمن و بی‌اختیاری مدفوع هستند. درواقع بر اساس تحقیق روی بیش از 750 کودک توسط محققان آمریکایی، می‌توان گفت بی اختیاری مدفوع در کودکان بیش فعال 6 برابر بیشتر از سایر بچه‌ها است. 

در ایالت متحده آمریکا بیش از 8 درصد کودکان به اختلال بیش فعالی (ADHD) مبتلا هستند. محققان دریافتند 4.1 درصد کودکان مبتلا به بیش فعالی دچار یبوست می‌شوند، همچنین 0.9 درصد از آن‌ها با مشکل بی‌اختیاری مدفوع مواجه خواهند شد. توصیه محققان نیویورکی برای درمان این مشکل استفاده از میزان فیبر بیشتر در رژیم غذایی کودک است.

درمان دفع بی‌اختیار مدفوع در کودکان

برای درمان این مشکل ابتدا باید علت اصلی بروز آن برطرف شود. اگر بی اختیاری مدفوع در کودکان ناشی از یبوست مزمن است پزشک برای فرزند شما داروی ملین و برنامه غذایی مناسب جهت رسیدن به عادات روده‌ای خوب توصیه می‌کند. 

از طرفی شما می‌توانید نیم ساعت بعد از غذا خوردن کودک خود را برای نشستن روی توالت به مدت 10 دقیقه تشویق کنید. این کار باعث می‌شود تا روده‌های کودک برای انجام عمل دفع تحریک شود و بتواند بر روی مدفوع خود کنترل بیشتری داشته باشد. بهتر است برای مجاب کردن فرزند خود از پاداش و تمجید استفاده کنید.

در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.

سایر روش‌های درمانی عبارتند از:

• تمرین عضلات (انجام ورزش‌های خاص برای تقویت عضلات لگن کودک)
• جراحی (عمل جراحی برای بهبودی عملکرد روده و برطرف کردن مشکل ساختاری)
• بیوفیدبک ( استفاده از ابزار بالینی برای آموزش کودک در خصوص کنترل حرکات روده خود)
• تحریک الکتریکی (استفاده از ایمپلنت‌هایی برای ایجاد پالس‎های الکترونیکی جهت مدیریت حرکات روده)

بیشتر بدانید:

نتیجه بی اختیاری مدفوع در کودکان

این اختلال می‌تواند کیفیت زندگی کودک شما را تحت تاثیر قرار دهد و بر سلامت روانی او اثر بگذارد. از همین‌رو بسیار مهم است با مشاهده علائم بی اختیاری مدفوع در کودکان به آن‌ها کمک کنید تا هرچه سریع‌تر این مشکل را پشت سر بگذارند. فرزند شما تاکنون دچار اختلال بی‌اختیاری مدفوع شده است؟ نظرات و تجربیات خود را در خصوص این موضوع مجله درمانکده با ما به اشتراک بگذارید.

سوالات متداول

منبع: choc | raisingchildren | mayoclinic

 16 بازدید